Armaniston va Ozarboyjon tinchlik bitimi matnini ochiqladi — u nimalardan iborat?

Armaniston va Ozarbayjon tinchlik bitimi matnini chop etdi. Aynan shu hujjat ikki davlat tashqi ishlar vazirliklari vakillari Vashingtonda respublikalar rahbarlari Nikol Pashinyan va Ilhom Aliyev hamda AQSH prezidenti Donald Tramp ishtirokida paraflashdi. Shundan so‘ng Tramp: «Biz tinchlik o‘rnatishga muvaffaq bo‘ldik», dedi va Armaniston hamda Ozarbayjon rahbarlari AQSH prezidenti Nobel mukofotiga loyiq ekaniga rozi bo‘lishdi. Tinchlik shartnomasi 17 moddadan iborat. Ilgari uning mazmuni haqida deyarli hech narsa ma’lum emas edi. Endilikda ushbu hujjat Armaniston va  Ozarbayjon tashqi ishlar vazirliklari veb-saytlarida joylashtirilgan . Bitim hali hech bir kim tomonidan imzolanmagan yoki ratifikatsiya qilinmagan. Biz uning tarjimasini nashr qilamiz (tahrirlangan va qisqartirilgan). Tomonlar o‘zaro yaxshi qo‘shnichilik munosabatlarini o‘rnatish istagini bildirgan holda, quyidagi asosda bir-birlari bilan tinchlik va davlatlararo munosabatlar o‘rnatishga kelishib oldilar: I modda: Tomonlar bir-birining suvereniteti, hududiy yaxlitligi, chegaralari daxlsizligi va siyosiy mustaqilligini tan oladi va hurmat qiladi. II-modda: Tomonlar bir-birlariga nisbatan hududiy da’volari yo‘qligini va kelgusida bunday da’vo qilmasliklarini tasdiqlaydilar. Ular bir-birining hududiy yaxlitligini buzishga qaratilgan hech qanday harakat qilmaslik majburiyatini oladilar. III modda: Tomonlar kuch ishlatish bilan tahdid qilishdan tiyiladi. Ular o‘z hududidan uchinchi tomon tomonidan bir-biriga qarshi kuch ishlatish uchun foydalanishiga yo‘l qo‘ymaydi. IV modda: Tomonlar bir-birining ichki ishlariga aralashishdan tiyiladi. V modda: Tinchlik shartnomasini ratifikatsiya yorliqlarini almashgandan so‘ng, tomonlar ____ kun ichida diplomatik munosabatlar o‘rnatadilar (e’lon qilingan hujjatga ko‘ra, aniq muddat hali belgilanmagan -  Vaqt.uz eslatmasi ). VI modda: Tomonlar davlat chegarasini delimitatsiya va demarkatsiya qilish to‘g‘risida bitim tuzish maqsadida chegara komissiyalari ishtirokida vijdonan muzokaralar olib boradi. VII modda: Tomonlar umumiy chegarada uchinchi davlatlarning qurolli kuchlarini joylashtirmaydi. Delimitatsiya va keyingi demarkatsiyadan oldin chegara hududlarida barqarorlikni ta’minlash uchun o‘zaro kelishilgan xavfsizlik va ishonchni mustahkamlash, jumladan, harbiy sohada chora-tadbirlar ko‘riladi. VIII modda: Tomonlar murosasizlik, irqiy nafrat va kamsitish, separatizm, zo‘ravon ekstremizm va terrorizmning barcha ko‘rinishlarini qoralaydi va ularga qarshi kurashadi hamda o‘z xalqaro majburiyatlarini bajarish majburiyatini oladi. IX modda: Qurolli to‘qnashuvlarda bedarak yo‘qolgan shaxslarga oid masalalar har ikki tomon ishtirokida hal qilinadi. Ular to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoki xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda barcha ma’lumotlarni almashish majburiyatini oladilar. Tomonlar bedarak yo‘qolganlarning taqdiriga oydinlik kiritish va adolatni yarashtirish va ishonchni mustahkamlash vositasi sifatida ta’minlash muhimligini tan oladi. X modda: Tomonlar turli sohalarda, jumladan, iqtisodiy, transport, ekologik, gumanitar va madaniy hamkorlik bo‘yicha shartnomalar tuzishlari mumkin. XI modda: Bitim BMTga a’zo boshqa davlatlar bilan tuzilgan shartnomalar bo‘yicha tomonlarning huquq va majburiyatlarini cheklamaydi. Biroq, amaldagi xalqaro shartnomalar tomonlarning har birining tinchlik shartnomasi bo‘yicha majburiyatlarini buzmasligi kerak. XII modda: Tomonlar bir-birlari bilan munosabatlarida xalqaro huquq normalariga va ushbu Bitimga amal qiladilar. Hech kim o‘z ichki qonunchiligi qoidalariga asos sifatida murojaat qilishga haqli emas. Tomonlar ushbu Bitim kuchga kirgunga qadar uning maqsadi va maqsadiga putur etkazadigan harakatlardan tiyilish majburiyatini oladilar. XIII modda: Tomonlar tinchlik bitimi ijrosini nazorat qilish uchun ikki tomonlama komissiya tuzmoqda. U har ikki davlat tomonidan kelishilgan tartib asosida ishlaydi. XIV modda: Tomonlar tinchlik bitimiga oid har qanday kelishmovchiliklarni to‘g‘ridan-to‘g‘ri maslahatlashuvlar orqali hal qilishga intiladi. Agar ular olti oy ichida maqbul natijaga olib kelmasa, tomonlar nizolarni tinch yo‘l bilan hal qilishning boshqa usullarini izlaydilar. XV modda: Tinchlik bitimi kuchga kirgandan keyin bir oy ichida tomonlar har qanday qonuniy hollarda bir-birlariga qarshi barcha davlatlararo da’volarni qaytarib olishlari va hal qilishlari kerak. Ular kelajakda bunday da’volarni qo‘zg‘atmasliklari va bir-biriga qarshi uchinchi tomon jarayonlarida ishtirok etmasliklari, shuningdek, har qanday sohada dushmanlik harakatlarini rag‘batlantirishlari kerak. XVI modda: Tinchlik shartnomasi milliy qonunchilikda nazarda tutilgan ichki tartib-qoidalar bajarilganligi to‘g‘risida bildirishnoma almashgan paytdan e’tiboran kuchga kiradi. XVII modda: Shartnoma arman, ozarbayjon va ingliz tillarida tuzilgan. Har uchala matn ham bir xil kuchga ega, biroq matnlarning har qanday qoidasining ma’nosi bo‘yicha kelishmovchiliklar yuzaga kelgan taqdirda, ingliz tilidagi versiya ustunlik qiladi.