BRICS dagi qarama-qarshiliklar, qatnashmayotgan davlat rahbarlari: sammitdan nimalar kutilyapti?
06.07.2025 | 21:0031394
11 ta davlatga kengaygan BRICS guruhi Rio-de-Janeyrodagi navbatdagi sammit arafasida ichki ixtiloflar va yetakchilar ishtirok etmasligi bilan qiyin ahvolga tushdi. Ideologik va geografik kelishmovchiliklar guruhning birdam harakat qilish imkoniyatini chekladi.
Financial Times nashrining yozishicha, dunyo aholisining yarmiga yaqinini qamrab olishini ta’kidlab kelayotgan BRICS guruhi navbatdagi sammitini Braziliyada o‘tkazishga tayyorgarlik ko‘rmoqda. Ammo guruhning tezda kengayishi sammitda kelishuvga erishishni qiyinlashtirmoqda.
2023 yilgacha Braziliya, Rossiya, Hindiston, Xitoy va Janubiy Afrikadan iborat bo‘lgan guruhga keyingi paytlarda Saudiya Arabistoni, Misr, Eron kabi davlatlar qo‘shildi. Bu esa BRICS tarkibidagi demokratiya va avtokratiya o‘rtasidagi ziddiyatlarni yanada kuchaytirdi.
Sammitda guruhning yarmiga yaqini, jumladan, Xitoy prezidenti Si Jinpin va Rossiya prezidenti Vladimir Putin ishtirok etmaydi. Putin Ukrainadagi urush bilan band, Si Jinpinning sammitda qatnashmaslik sababi esa rasman tushuntirilmagan. Uning o‘rniga Xitoy bosh vaziri Li Qyang tashrif buyuradi.
Janubiy Amerika, Yaqin Sharq va Osiyoning yangi a’zo davlatlari BRICS tarkibida bo‘linmalarni kuchaytirmoqda. Ayniqsa, Afrikadagi BMT Xavfsizlik Kengashi o‘rni bo‘yicha kelishmovchiliklar sammit oldidan BRICS tashqi ishlar vazirlari uchrashuvida ochiq ko‘rindi.
Hindiston guruh ichida o‘z ta’sirini yo‘qotmoqda va G‘arb davlatlari, jumladan, AQSH va Yevropaga yaqinlashishni davom ettirmoqda. Braziliya esa sammitni barqaror mavzularga yo‘naltirishga intilib, yashil energiya va sun’iy intellekt sohalariga e’tibor qaratmoqda.
Eron-Isroil mojarosi, BMT islohoti va Falastin masalalari bo‘yicha ham kelishmovchiliklar mavjud. Guruh AQSH prezidenti Donald Trampni bezovta qilmaslik uchun bahsli bayonotlardan ehtiyot bo‘layotgani qayd etildi.
BRICS Taraqqiyot banki yig‘ilishida Braziliya prezidenti Lula da Silva «yangi savdo valyutasi» g‘oyasini ko‘tardi. Ammo Tramp bu tashabbusga qarshi keskin tarif tahdidi qilgan.
Xitoy uchun asosiy maqsad AQSH proteksionizmiga qarshi ko‘p tomonlama savdo tizimini qo‘llab-quvvatlashdir. Ammo Xitoy ekspertlariga ko‘ra, BRICS ichidagi bo‘linishlar guruhning yagona iqtisodiy bayonotga kelishini qiyinlashtirmoqda.
