Yevropa Starlink’ka raqobatchi giga-loyihani amalga oshirishga kirishdi
Sun’iy yo‘ldosh tizimi razvedka maqsadlarida har 30 daqiqada yuqori aniqlikdagi fazoviy tasvir yetkazib beradi. Unga milliardlab yevro investitsiya kiritish rejalashtirilmoqda.
Yevropa Ittifoqi mudofaa salohiyatini kuchaytirish doirasida global miqyosda yuqori aniqlikdagi tasvirlarni deyarli har yarim soatda hukumatlarga yetkazib bera oladigan yangi sun’iy yo‘ldosh tizimini ishlab chiqishga kirishdi. Euractiv xabariga ko‘ra, loyiha YI byudjeti hisobidan milliardlab yevro talab qiladi va ittifoqning strategik razvedka infratuzilmasini tubdan yangilashga qaratilgan.
YIning Mudofaa va Kosmik siyosat bo‘yicha komissari Andryus Kubiliyus geofazoviy ma’lumotlarga ehtiyoj keskin o‘sganini ta’kidladi. Uning aytishicha, dastlab tijoriy ma’lumotlardan foydalanish va milliy resurslarni integratsiya qilish imkoniyatlari ko‘rib chiqiladi, shundan so‘ng to‘liq yangidan YIga xos sun’iy yo‘ldosh tizimi barpo etiladi. Foydalanuvchilar talablari bo‘yicha texnik hujjat yangi yil boshida tayyor bo‘lishi kutilmoqda.
Yevropa Kosmik Agentligi (ESA) a’zolari, jumladan, Shveysariya, Norvegiya va Buyuk Britaniya loyihaning dastlabki bosqichi uchun 1,2 mlrd yevro ajratishga kelishib oldi. Yangilangan dastur faqat kuzatuv tizimlarini emas, navigatsiya va aloqa infratuzilmasini ham o‘z ichiga oladi.
Komissiya 2026 yilda «Space Shield» — Yerni doimiy monitoring qilish imkoniyatiga ega keng ko‘lamli tashabbusni ishga tushirishni rejalashtirgan. Bu YIning amaldagi uch «bayroqdor» dasturlari — Galileo navigatsiya tizimi, Copernicus iqlim monitoringi va Starlink’ga raqib bo‘lishi mo‘ljallangan IRIS² tizimi bilan birga fe’l-quvvatni oshiradi.
IRIS² uchun Airbus, Thales va Leonardo kompaniyalari 282 ta sun’iy yo‘ldoshdan iborat global tarmoq arxitekturasini ishlab chiqmoqda. Texnik reja 2026 yilning birinchi oylarida yakunlanishi kutilmoqda. Kubiliyusning aytishicha, ushbu kompaniyalar kosmik sanoatda raqobatbardoshlikni oshirish uchun birlashish ehtimoliga ochiq.
YIda hozirgi muhokamalar asosan resurslar taqsimoti va loyihaning siyosiy vakolat doirasiga qaratilgan. ESA bilan qo‘shma amalga oshirish mexanizmi va keyingi moliyalashtirish bosqichi 2026 yil davomida aniqlanadi.
